Τι είναι η παχυσαρκία; Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τη χαρακτηρίζει ως νόσο, όπου υπερβολική ποσότητα λίπους συγκεντρώνεται σε τέτοια έκταση στο σώμα που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την υγεία. Συγκαταλέγεται στον αιώνα που διανύουμε στους παράγοντες υψηλού κινδύνου για την υγεία. Πολύ παλαιοτέρα ο Ιπποκράτης είχε πει ότι «Οι παχύσαρκοι θνήσκουν ταχύτερα των ισχνών»!
Η Κύπρος και η Ελλάδα συγκαταλέγονται ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. με τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας.
- Υπολογίζεται ότι το 72,6% των ανδρών και το 58% των γυναικών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
- Πιο σημαντική παράμετρος ή συνέπεια της παχυσαρκίας φαίνεται να είναι η ανάπτυξη του σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ.
- Πέραν του 85% όλων των διαβητικών είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το σύγχρονο τρόπο ζωής, δηλαδή την καθιστική ζωή, την έλλειψη άσκησης και την υιοθέτηση κακών διατροφικών προτύπων.
- Ο κίνδυνος για εμφάνιση του ΣΔ ΙΙ αυξάνεται κατακόρυφα με την αύξηση του δείκτη μάζας-σώματος (Body-Mass Index). Η πιθανότητα εμφάνισης ΣΔ ΙΙ για ΒΜΙ > 35 είναι περίπου 90%.
Υπολογισμός Δείκτη Μάζας-Σώματος (Body–Mass– Index):
Πέραν όμως από το σακχαρώδη διαβήτη ΙΙ, τη δυσλιπιδαιμία και την υπερουρικαιμία που χαρακτηρίζονται ως μεταβολικά νοσήματα, μια μεγάλη σειρά από άλλες νόσους μπορεί να σχετίζονται με την παχυσαρκία. Τέτοιες είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η αρτηριακή υπέρταση και η καρδιακή ανεπάρκεια, νόσοι του αναπνευστικού συστήματος όπως η υπνική άπνοια και ο υποαερισμός, του πεπτικού (γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, δυσκοιλιότητα, χολολιθίαση, λιπώδες ήπαρ) και του μυοσκελετικού (αρθρίτιδα). Κάποιες μορφές καρκίνου φέρονται επίσης να έχουν σχέση με την παχυσαρκία, όπως ο ορθοκολικός καρκίνος ή ο καρκίνος του μαστού, του ενδομητρίου, του προστάτη και του νεφρού. Πολύ σημαντικές επίσης είναι και οι ψυχολογικές προεκτάσεις της νόσου με ψυχολογικές διαταραχές και φαινόμενα μειωμένης αυτοεκτίμησης, κατάθλιψης και κακής ποιότητας ζωής.
Είναι σαφές και έχει αποδειχθεί από διάφορες μελέτες ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μπορεί να αποτρέψει ή να επιβραδύνει το ΣΔ ΙΙ και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Υπολογίζεται ότι μείωση του σωματικού βάρους κατά 10% μειώνει κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 20% την ολική θνησιμότητα και κατά 50% τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα των διαβητικών ασθενών.
Η βαριατρική χειρουργική ή χειρουργική της παχυσαρκίας είναι ο κλάδος της χειρουργικής που ασχολείται με τη χειρουργική αντιμετώπιση των νοσογόνα παχύσαρκων ασθενών. Αυτών δηλαδή που η παχυσαρκία τους έγινε αφορμή ή αναμένεται να γίνει αφορμή για την εκδήλωση του σακχαρώδους διαβήτη ή και άλλων από τα προαναφερθέντα νοσήματα. Σκοπός των επεμβάσεων αυτών είναι να επιτευχθεί μια μόνιμη μείωση του σωματικού βάρους και μία ύφεση ή ακόμη και ίαση στις επιμέρους νόσους. Θεωρείται αυτή τη στιγμή η πιο αποτελεσματική διαθέσιμη θεραπεία για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας. Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν τα καλά της αποτελέσματα σε σχέση με το μεταβολικό σύνδρομο, τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής και τη σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Υπάρχουν αρκετές επεμβάσεις βαριατρικής χειρουργικής. Τρεις από αυτές έχουν καθιερωθεί παγκοσμίως ως οι πιο δημοφιλείς: ο γαστρικός δακτύλιος, η επιμήκης γαστρεκτομή και η γαστρική παράκαμψη.
Υπολογισμός Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI)
| Δείκτης Μάζας-Σώματος (BMI) | Κίνδυνος Νοσηρότητας | |
| Χαμηλό βάρος | < 18,5 | |
| Κανονικό βάρος | 18,5 – 24,9 | Μέτριος |
| Αυξημένο βάρος | 25 – 29.9 | Ελαφρώς αυξημένος |
| Παχυσαρκία, βαθμός Ι | 30 – 34,9 | Μέτρια σοβαρός |
| Παχυσαρκία, βαθμός ΙΙ | 35 – 39,9 | Σοβαρός |
| Παχυσαρκία, βαθμός ΙΙΙ | >40 | Πολύ σοβαρός |
Γαστρικός δακτύλιος (Gastric Band):
Η τοποθέτηση του γαστρικού δακτυλίου γίνεται με τη χρήση της λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Ο δακτύλιος από σιλικόνη τοποθετείται στο άνω μέρος του στομάχου και περιορίζει την ποσότητα τροφής που μπορεί να δεχτεί το στομάχι. Κατ’ αυτό τον τρόπο ο ασθενής μπορεί να χάσει σημαντικό από το υπερβάλλον βάρος.
.
.
Επιμήκης γαστρεκτομή (Gastric Sleeve):
H επιμήκης γαστρεκτομή θεωρείται στην εποχή μας η μέθοδος επιλογής στην αντιμετώπιση του προβλήματος της νοσογόνου παχυσαρκίας. Είναι μια ασφαλής μέθοδος με άριστα αποτελέσματα σε σχέση με την απώλεια βάρους και σε σχέση με την ύφεση των νοσημάτων του μεταβολικού συνδρόμου. Η προσπέλαση γίνεται λαπαροσκοπικά με την αφαίρεση μεγάλου τμήματος του στομάχο, με τη χρήση ειδικού συρραπτικού εργαλείου. Είναι και αυτή περιοριστικού τύπου επέμβαση. Μειώνεται η ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής και περιορίζεται το αίσθημα της όρεξης.
.
Γαστρική παράκαμψη (Gastric Bypass):
H γαστρική παράκαμψη είναι τεχνικά η δυσκολότερη επέμβαση σε σχέση με τις προηγούμενες δύο. Έχει συγκριτικά τα καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με την απώλεια βάρους και σε σχέση με την ύφεση των νοσημάτων του μεταβολικού συνδρόμου, πλην όμως με μεγαλύτερους κινδύνους και υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών. Η χειρουργική επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά. Γίνεται διατομή του στομάχου στο άνω του μέρος, διατομή του εντέρου και αναστόμωση του στομάχου με το έντερο και του εντέρου με το έντερο που μοιάζει με το γράμμα Υ (Roux-Y gastric bypass). Μέσω της επέμβασης αυτής προσλαμβάνεται μικρότερη ποσότητα τροφής και παρακάμπτεται το άνω μέρος του γαστρεντερικού σωλήνα. Έτσι, απορροφάται μικρότερη ποσότητα τροφής και λιγότερες θερμίδες.
Η σαραντάχρονη διεθνής εμπειρία με τις επεμβάσεις γαστρικού περιορισμού που λειτουργούν με δημιουργία στενώσεων και εμφύτευση ξένων υλικών γύρω από το στομάχι (πλέγματα, δακτύλιοι), έχει αποδείξει ότι οι επεμβάσεις αυτές δημιουργούν απώτερα προβλήματα σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών. Επιπλέον, οι διατροφικοί περιορισμοί που επιβάλλει ο κλεψυδροειδής στόμαχος, οδηγούν ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών που δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες στην επιλεκτική κατανάλωση μαλακών τροφών με αποτέλεσμα τη σταδιακή ανάκτηση βάρους (σύνδρομο μαλακής τροφής – soft calorie syndrome). Από θεωρητική άποψη, μια ιδανική επέμβαση περιορισμού της γαστρικής χωρητικότητας πρέπει να συγκεντρώνει τα εξής χαρακτηριστικά: Να μη θέτει περιορισμούς στις επιλογές της διατροφής, να συμβάλλει στη βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς, να μην έχει σοβαρές απώτερες επιπλοκές και να προκαλεί σημαντική και μόνιμη απώλεια βάρους. Η επιμήκης γαστρεκτομή Sleeve (γαστρικό μανίκι) είναι η νεότερη λαπαροσκοπική βαριατρική επέμβαση που ακολουθεί το παραπάνω σκεπτικό. Με τις επεμβάσεις αυτές ο περιορισμός της χωρητικότητας του στομάχου δεν είναι τεχνητός, αλλά πραγματικός. Ο στόμαχος παίρνει μορφή σωλήνα με πολύ μικρή χωρητικότητα, χωρίς να διαταράσσεται η νεύρωση και η φυσιολογική λειτουργία του οργάνου. Με το φαγητό, η αίσθηση κορεσμού είναι φυσιολογική χωρίς να προκαλούνται επεισόδια απόφραξης και εμετοί. Λόγω του πολύ μικρού ποσοστού επιπλοκών και ανεπιθύμητων εκδηλώσεων, η ικανοποίηση των ασθενών με αυτή την τεχνική είναι μεγαλύτερη (99%) από οποιασδήποτε άλλη βαριατρική επέμβαση.
Οι επεμβάσεις Βαριατρικής Χειρουργικής απαιτούν τη συνεργασία πολλών ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων. Το Ιατρείο μας διαθέτει μια πλήρη ομάδα συνεργατών που υποστηρίζουν τον ασθενή τόσο πριν, όσο και μετά την επέμβαση.
Ο Δρ. Παιδονόμου θεωρείται από τους πρωτοπόρους στην Κύπρο στον τομέα της χειρουργικής της παχυσαρκίας. Έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες επεμβάσεις, έχει ασχοληθεί με την έρευνα και έχει εκπονήσει την πρώτη μελέτη που αφορά στο συγκεκριμένο θέμα στην Κύπρο. Έχει παρουσιάσει τις εργασίες του τόσο σε τοπικά, όσο και σε διεθνή συνέδρια (28ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής και Διεθνές Χειρουργικό Φόρουμ 2012, 14ο Παγκύπριο Χειρουργικό Συνέδριο 2014, Ευρωπαϊκή Σύνοδος για την Παχυσαρκία Γκέτεμποργκ, Σουηδία 2016 κ.α.). Σε αναγνώριση της δουλειάς του έχει προσκληθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Χειρουργικής της Παχυσαρκίας να αντιπροσωπεύσει την Κύπρο στις Μεσογειακές Διασκέψεις για τη Χειρουργική της Παχυσαρκίας (Νάπολη, Ιταλία 2016, 2017) και είναι ιδρυτικό μέλος του Μεσογειακού Δικτύου Χειρουργικής της Παχυσαρκίας (MOSN). Η μελέτη του “The Quality of Life in Morbidly Obese Patients before and after bariatric Surgery” έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Surgery for Obesity and Related Diseases της Αμερικανικής Εταιρείας Μεταβολικής και Βαριατρικής Χειρουργικής. (Nov. – Dec. 2015, Volume 11, Issue 6, Supplement, Pages 135-136) και το άρθρο “The Significant Improvement of Quality of Life in Morbidly Obese Patients after Laparoscopic Sleeve Gastrectomy” στο περιοδικό Obesity Facts. The European Journal of Obesity (Volume 9, Supplement 1, June 2016, Page 281) της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παχυσαρκίας