Η Λαπαροσκοπική Χειρουργική ήταν μία επανάσταση στην πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων. Είναι ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη της Γενικής Χειρουργικής στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Η λέξη λαπαροσκόπηση είναι σύγχρονη και είναι η μεταφορά στην ελληνική του αγγλοπoιημένου όρου “Laparoscopy”, ο οποίος όμως έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική. Αποτελείται από το συνθετικό «λαπάρα» που σημαίνει κοιλιά και το «σκοπώ» που σημαίνει βλέπω, άρα “βλέπω μέσα στην κοιλιά”. Μέχρι τη δεκαετία του ΄80 η μεγάλη πλειοψηφία των χειρουργικών επεμβάσεων πραγματοποιούνταν μέσω μεγάλων τομών ώστε να υπάρχει άμεση όραση των οργάνων του ασθενούς και χώρος ώστε να μπορούν να γίνονται οι χειρουργικοί χειρισμοί. Η καινοτομία της μεθόδου ήταν ότι, μέσω της λαπαροσκόπησης, ο χειρουργός μπορεί να πραγματοποιεί την ίδια ακριβώς επέμβαση, όπως θα έκανε και στην ανοικτή προσπέλαση, αλλά αντί για μεγάλη τομή προσεγγίζει την κοιλιακή χώρα μέσα από μικρές τομές πάνω στο κοιλιακό τοίχωμα. Μέσω ενός ειδικού οπτικού εργαλείου, του λαπαροσκοπίου, το οποίο λειτουργεί περίπου σαν φωτογραφική μηχανή, ο χειρουργός βλέπει σε μεγέθυνση τα εσωτερικά όργανα του ασθενούς, τα οποία με τη σειρά τους προβάλλονται σε μια οθόνη. Για να γίνει αυτό, γίνεται εμφύσηση αερίου μέσα στην κοιλιά, δημιουργείται δηλαδή αυτό που ονομάζουμε πνευμοπεριτόναιο. Οι χειρουργικοί χειρισμοί πραγματοποιούνται έξω από το σώμα του ασθενούς μέσω ειδικών εργαλείων που έχουν εξελιχτεί για τι σκοπό αυτό, των λαπαροσκοπικών εργαλείων. Τα εργαλεία μεταφέρουν τις κινήσεις παρασκευής των ιστών μέσα στους στενούς χώρους της περιτοναϊκής κοιλότητας ή άλλων εξωπεριτοναϊκών χώρων, υπό άμεση όραση.
Λαπαροσκοπική Χειρουργική καλείται η πραγματοποίηση τεκμηριωμένων χειρουργικών επεμβάσεων μέσα από μικρές τομές πάνω στο κοιλιακό τοίχωμα, έτσι που το μικρό χειρουργικό τραύμα εισόδου να έχει ως συνέπεια την ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς.
Ιστορικά Στοιχεία
Το όραμα της επέμβασης διαμέσου της παρατήρησης εκπληρώθηκε χάρη στην εξέλιξη τόσο της επιστήμης, όσο και της τεχνολογίας, με τη χρήση των οπτικών ινών και της τεχνολογίας video. Η δημιουργία εικόνας τριών διαστάσεων διευρύνει ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες και τις προοπτικές της λαπαροσκοπικής χειρουργικής και έχει ήδη αρχίσει να καθιερώνεται. Πως φτάσαμε όμως σε αυτή την εξέλιξη;
Η ιδέα της ελάχιστα τραυματικής χειρουργικής δεν είναι καινούρια. Η χρήση σωλήνων και διαστολέων στην ιατρική αρχίζει από τις πρώιμες ημέρες του πολιτισμού της Μεσοποταμίας και της αρχαίας Ελλάδας. Οι απαρχές της μοντέρνας ενδοσκόπησης χρονολογούνται στο 1805, όταν ο Bozzini, ένας γυναικολόγος από τη Φρανκφούρτη χρησιμοποιώντας ένα κερί ως φωτεινή πηγή, επιχείρησε να επισκοπήσει τον κόλπο και τη γυναικεία ουρήθρα μέσω λεπτού σωλήνα.
Διάφοροι επιστήμονες από την Ευρώπη προσπάθησαν στις αρχές του 20ου αιώνα να εμβαθύνουν περισσότερο στο θέμα της ελαχιστοποίησης στην επεμβατική τεχνική. Από το 1920 έως το 1930, ο Kalk, ιδρυτής της Γερμανικής Σχολής Λαπαροσκόπησης, ο οποίος σχεδίασε πολλά εργαλεία, προώθησε τη διάδοση της διαγνωστικής λαπαροσκόπησης σε παθήσεις του ήπατος και των χοληφόρων και άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της εγχειρητικής λαπαροσκόπησης.
Ακολούθησε η εξέλιξη της λαπαροσκόπησης στη γυναικολογική πράξη από τον Palmer (Γαλλία), Frangeheim και Semm (Γερμανία), Steptoe (Μεγάλη Βρετανία) και Phillips (ΗΠΑ).
Η εξέλιξη των οπτικών ινών και ανάπτυξη του συστήματος φακών από τον Βρετανό φυσικό Hopkins το 1952, οδήγησε σε ραγδαία αύξηση στη χρήση των ενδοσκοπικών και λαπαροσκοπικών συσκευών παγκοσμίως.
Οι πηγές της μοντέρνας λαπαροσκοπικής χειρουργικής ανευρίσκονται στη σχολή του Kiel της Γερμανίας με διευθυντή τον γυναικολόγο Semm. Αυτό το κέντρο ανέπτυξε και τελειοποίησε τα περισσότερα εργαλεία και πραγματοποίησε τις περισσότερες λαπαροσκοπικές γυναικολογικές επεμβάσεις που γίνονται και σήμερα.
Παρόλο που οι γυναικολόγοι χρησιμοποιούσαν τη λαπαροσκόπηση για αρκετά χρόνια, οι επεμβάσεις γενικής χειρουργικής άργησαν να ακολουθήσουν την εξέλιξη αυτή. Η πρώτη λαπαροσκοπικά-καθοδηγούμενη χολοκυστεκτομή πραγματοποιήθηκε σε πειραματικό μοντέλο από τον Frimberger και τους συνεργάτες του στη Γερμανία το 1979. Ο Semm και η ομάδα του περιέγραψαν την τεχνική της λαπαροσκοπικής σκωληκοειδεκτομής χρησιμοποιώντας ένα τροποποιημένο ορθοσκόπιο και πνευμοπεριτόναιο με CO2 το 1985.
Μία αξιοσημείωτη τεχνολογική εξέλιξη ήταν η παρουσίαση της βιντεοκάμερας με τσιπ υπολογιστή το 1986 που ουσιαστικά πυροδότησε την ανάπτυξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής στη μορφή που έχει σήμερα.
Το 1987, ο Mouret στη Λυών (Γαλλία) ήταν ο πρώτος χειρουργός που πραγματοποίησε χολοκυστεκτομή σε άνθρωπο χρησιμοποιώντας συγκεκριμένο εξοπλισμό λαπαροσκόπησης. Η πρώτη δημοσιευμένη ανακοίνωση για χολοκυστεκτομή δια πολλαπλών τομών στο κοιλιακό τοίχωμα έγινε από τον Dubois στο Παρίσι το 1989. Την ίδια περίοδο περίπου, η επέμβαση πραγματοποιήθηκε και από τους Perissat (Μπορντώ, Γαλλία), Reddick (Nashville, ΗΠΑ), Cuschieri και Nathanson (Dundee, Σκωτία) και τον Berci (Λος Άντζελες, ΗΠΑ).
Έκτοτε η εφαρμογή των λαπαροσκοπικών τεχνικών εξαπλώθηκε ταχύτατα στις διάφορες ειδικότητες της χειρουργικής. Βλέπουμε όλα αυτά τα χρόνια μία συνεχή βελτίωση των διαφόρων παραμέτρων του λαπαροσκοπικού εξοπλισμού. Είναι βέβαιο ότι μπορούν και πρόκειται να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο στο κοντινό μέλλον ώστε να διευκολύνουν ακόμη περισσότερο το χειρουργό στο έργο του.
Πλεονεκτήματα Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής
H πραγματοποίηση της χειρουργικής επέμβασης με τη μέθοδο της λαπαροσκόπησης εξασφαλίζει για τον ασθενή σημαντικά πλεονεκτήματα:
- Ελάχιστο χειρουργικό τραύμα
- Μηδαμινή απώλεια αίματος
- Ελαχιστοποίηση μετεγχειρητικού πόνου
- Ταχύτερη κινητοποίηση και ανάρρωση και γρήγορη έξοδος από το νοσοκομείο
- Μικρότερο κόστος νοσηλείας
- Ταχεία επάνοδος στην εργασία
- Σχεδόν εξάλειψη των μετεγχειρητικών επιπλοκών που έχουν σχέση με το τραύμα, όπως η διαπύηση, η διάσπαση, η κήλη, ο χρόνιος πόνος κ.λπ.
- Λιγότερες αναπνευστικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές
- Μείωση πιθανότητας για δημιουργία μετεγχειρητικών συμφύσεων
Εφαρμογές Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής
Οι σημερινές εφαρμογές της λαπαροσκοπικής χειρουργικής έχουν επεκταθεί σε ένα μεγάλο φάσμα επεμβάσεων, περιλαμβάνοντας τόσο απλές, όσο και εξειδικευμένες επεμβάσεις. Συγκεκριμένα, πραγματοποιούνται:
- Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή και διερεύνηση χοληδόχου πόρου σε συνδυασμό με διεγχειρητική χολοαγγειογραφία και διεγχειρητική χοληδοχοσκόπηση
- Λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση κήλης
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση νοσογόνου παχυσαρκίας
- Λαπαροσκοπική γαστρεκτομή
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση γαστροδωδεκαδακτυλικού έλκους
- Λαπαροσκοπική χειρουργική ήπατος
- Λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή
- Λαπαροσκοπική σπληνεκτομή
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης με ή χωρίς διαφραγματοκήλη και λαπαροσκοπική καρδιομυοτομή για την αντιμετώπιση της αχαλασίας του οισοφάγου
- Λαπαροσκοπική κολεκτομή τόσο για την αντιμετώπιση των καλοήθων παθήσεων του παχέος εντέρου (εκκολπωμάτωση, πολύποδες, ελκώδης κολίτιδα, κ.λπ.), όσο και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση αποφρακτικού ειλεού / συμφύσεων
- Λαπαροσκοπική αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων (ενδομητρίωση, συμφύσεις στην πύελο, κύστες ωοθηκών)
- Λαπαροσκοπική ογκολογική χειρουργική για τη σταδιοποίηση ή την παρηγορητική αντιμετώπιση καρκίνου
- Λαπαροσκόπηση στην οξεία κοιλία (περιτονίτιδα) και στο τραύμα
- Διαγνωστική λαπαροσκόπηση, συνηθέστερα για τη διερεύνηση του κοιλιακού πόνου, τη λήψη ιστού ή υγρού για τη διενέργεια βιοψίας, κ.λπ.
Για όλους τους πιο πάνω λογούς η λαπαροσκοπική χειρουργική καθιερώθηκε ως μέθοδος επιλογής για την αντιμετώπιση των χειρουργικών περιστατικών, σύμφωνα με τις υποδείξεις του χειρουργού. Απαιτεί βεβαίως μακροχρόνια εκπαίδευση, εμπειρία και υψηλή εξειδίκευση του χειρουργού στην λαπαροσκοπική τεχνική.