Ο μαστός είναι αδένας στο άνω μέρος του σώματος, μπροστά από το θώρακα. Αποτελείται από λοβούς, λοβίδια και πόρους, οι οποίοι συγκλίνουν στη θηλή, συνδετικό ιστό και λίπος. Στις γυναίκες είναι πιο ανεπτυγμένος λόγω της δράσης των οιστρογόνων και της αυξητικής ορμόνης στην εφηβική ηλικία. Ως αδένας παράγει γάλα, το μητρικό γάλα της μητέρας στο νεογέννητο παιδί της.
Διάφορες καλοήθεις ή και κακοήθεις παθήσεις μπορεί να εκδηλωθούν στην περιοχή του μαστού. Οι πιο συχνές καλοήθεις παθήσεις είναι:
Ινοαδένωμα
Το ινοαδένωμα είναι ένα καλοήθες μόρφωμα, σε νεαρές κυρίως γυναίκες. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρήζει απλής παρακολούθησης ή και χειρουργικής αφαίρεσης.
Ινοκυστική νόσος
Η ινοκυστική νόσος είναι μία καλοήθης κατάσταση του μαστού ως αποτέλεσμα μικρών αλλαγών στο μαζικό παρέγχυμα από τη δράση της περιοδικής ορμονικής έκθεσης. Παρατηρείται κυρίως σε γυναίκες 30-50 ετών και εκφράζεται με πόνο, ευαισθησία στο μαστό, ψηλαφητά οζίδια ή κύστεις. Και εδώ, ανάλογα με την περίπτωση, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την παρακολούθηση, τη συμπτωματική θεραπεία, την παρακέντηση κύστης ή τη χειρουργική αφαίρεση.
Απόστημα του μαστού
Το απόστημα του μαστού είναι η παρουσία πυώδους συλλογής στο μαστό σαν αποτέλεσμα φλεγμονώδους αντίδρασης, πολλές φορές στο έδαφος μαστίτιδας κατά τη διάρκεια της γαλουχίας. Οφείλεται κυρίως στο σταφυλόκοκκο και εκδηλώνεται ως θερμή μάζα με έντονο ερυθρό χρώμα και σκλήρυνση του δέρματος. Το απόστημα αντιμετωπίζεται χειρουργικά με τη διάνοιξη και παροχέτευση του.
Καρκίνος του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού θεωρείται η πιο συχνή μορφή καρκίνου στη γυναίκα. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου. Το γυναικείο φύλο, η πρόωρη εμμηναρχή και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η τεκνοποίηση σε προχωρημένη ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, η ορμονοθεραπεία για πολλά χρόνια, η έκθεση σε ακτινοβολία, η παχυσαρκία και άλλοι παράγοντες πιθανόν να παίζουν κάποιο ρόλο στην εκδήλωση του.
Η διάγνωση του γίνεται μέσω της κλινικής εξέτασης, της μαστογραφίας και του υπερηχογραφήματος και της βιοψίας. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί τρόπος για την πρόληψη του. Έτσι όλες οι προσπάθειες εστιάζονται στην έγκαιρη ανίχνευση του, σε πρώιμο στάδιο. Κάνοντας αυτό έχει επιτευχθεί μία σημαντική μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας από τον καρκίνο. Αυτό επιτρέπει στις επηρεαζόμενες γυναίκες να απολαμβάνουν, μετά τη θεραπεία, μια εντελώς φυσιολογική ζωή. Για το σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου που σκοπό ακριβώς έχουν την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του. Το ιατρείο μας συμμετέχει στο πρόγραμμα αυτό. Όλες οι κυρίες καλούνται να αυτοελέγχονται, αλλά και να επισκέπτονται τον ιατρό σε τακτά χρονικά διαστήματα για κλινικό έλεγχο. Ανάλογα με τα ευρήματα, υπάρχουν οι πιο κάτω επιλογές:
- Παρακέντηση κύστης και κυτταρολογική εξέταση του υγρού
- Παρακέντηση διά λεπτής βελόνης (Fine Needle Aspiration) με λήψη υλικού από οζίδιο για κυτταρολογική εξέταση
- Βιοψία με μαμμοτόμο, ειδικό μηχάνημα που αφαιρεί λωρίδες ιστού για βιοψία
- Βιοψία οζιδίου με χειρουργική αφαίρεση
- Στερεοτακτική Βιοψία, σε μη-ψηλαφητές αλλοιώσεις του μαστού με προηγούμενο εντοπισμό τους μέσω μαστογραφίας ή υπερηχογραφήματος.
Εάν η βιοψία αναδείξει καρκίνο τότε υπάρχουν οι πιο κάτω επιλογές χειρουργικής αντιμετώπισης:
Τμηματική μαστεκτομή
Η τμηματική μαστεκτομή αφορά στη χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του μαστού με ταυτόχρονη διατήρηση του υγιούς. Η επέμβαση αυτή επιφυλάσσεται για μικρούς όγκους μαστού ή για πρώιμους καρκίνους και μπορεί να συνοδεύεται στη συνέχεια με ορμονοθεραπεία, χημειο- ή και ακτινοθεραπεία.
Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή
Η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή αφορά στη χειρουργική αφαίρεση όλου του μαζικού αδένα μαζί τους λεμφαδένες της μασχάλης. Ένδειξη έχει η διηθητική μορφή καρκίνου με δυνατότητα ίασης. Συνήθως ακολουθεί ορμονο-, χημειο- ή και ακτινοθεραπεία.
Φρουρός λεμφαδένας
Φρουρός λεμφαδένας ονομάζεται ο πρώτος λεμφαδένας της μασχάλης που θα δεχτεί καρκινικά κύτταρα από την πρωτοπαθή εστία σε περίπτωση διασποράς. Έχει φανεί ότι μόνο 30% των καρκίνων που μπορεί να χειρουργηθούν παρουσιάζουν ταυτόχρονα διήθηση των μασχαλιαίων λεμφαδένων. Έτσι, ανιχνεύοντας τον πρώτο αυτό λεμφαδένα και εξετάζοντας τον ιστολογικά μπορεί να αποφευχθεί ένας αχρείαστος λεμφαδενικός καθαρισμός της μασχάλης στην περίπτωση που αυτός είναι αρνητικός για καρκινική διήθηση.
Ογκοπλαστική
Επειδή η χειρουργική του μαστού αποτελεί ένα πολύ ευαίσθητο πεδίο με πολλές ψυχολογικές προεκτάσεις, έχουν τα τελευταία χρόνια αναπτυχθεί τεχνικές αποκατάστασης του μαστού, μετά από ολική μαστεκτομή ή μετά από τμηματική μαστεκτομή με μεγάλο έλλειμμα. Μπορεί να γίνουν στον ίδιο χρόνο με την πρωτογενή επέμβαση ή αργότερα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί εμφύτευμα ή μόσχευμα από το σώμα της ασθενούς.