Αχαλασία οισοφάγου

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, μία ασυνήθιστη χειρουργική επέμβαση, η λαπαροσκοπική μυοτομή κατά Heller σε γυναίκα ασθενή, 65 χρόνων για την αντιμετώπιση της αχαλασίας οισοφάγου, μιας σπάνιας και αγνώστου αιτιολογίας πρωτοπαθούς κινητικής διαταραχής του οισοφάγου.

Η ασθενής παρουσίασε από αρκετό καιρό σταδιακή δυσκολία στην κατάποση, η οποία προοδευτικά επιδεινώθηκε, αλλά και καύσος πίσω από το στέρνο και περιστασιακό πόνο. Τα συμπτώματα άρχισαν από 3ετίας, τους τελευταίους όμως μήνες παρουσίασε και σημαντική μείωση στο σωματικό της βάρος που πλησίασε τα -15 kg. Αυτές οι ενοχλήσεις την υποχρέωσαν να απευθυνθεί σε γαστρεντερολόγο και να υποβληθεί στο σχετικό έλεγχο (γαστροσκόπηση με βιοψία, μανομετρία κλπ). Κατ’ αυτό τον τρόπο τέθηκε η διάγνωση.  

Την επέμβαση, πραγματοποίησε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής του Νοσοκομείου μας, Δρ. Μάριος Παιδονόμου, με την ιατρική του ομάδα.

Η επέμβαση της μυοτομής έγινε λαπαροσκοπικά, αναίμακτα και ανώδυνα, και συμπληρώθηκε με ειδική αντιπαλινδρομική επέμβαση πρόσθιας θολοπλαστικής κατά Dor.

Η ασθενής κινητοποιήθηκε την ίδια ημέρα της επέμβασης, σιτίστηκε με υγρή τροφή και την επόμενη ημέρα πήρε εξιτήριο, σε πολύ καλή γενική κατάσταση, αφού η επιτυχία της επέμβασης ελέγχθηκε εκ νέου με ακτινολογική απεικόνιση. Σε συνεργασία με διατροφολόγο δόθηκαν οδηγίες όσον αφορούσε στη δίαιτα των επομένων ημερών. Στις επόμενες επισκέψεις της ασθενούς στο θεράποντα ιατρό της, διαπιστώθηκε η σημαντική της βελτίωση και η πλήρης απαλλαγή από τα ιδιαίτερα ενοχλητικά συμπτώματα της ασθένειάς της. 

Με αφορμή τη συγκεκριμένη επέμβαση,  κρίνουμε σκόπιμο να ενημερώσουμε το αναγνωστικό κοινό για αυτή την άγνωστης αιτιολογίας πρωτοπαθή κινητική διαταραχή του οισοφάγου, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη σπανιότητα. Χαρακτηριστικά,υπολογίζεται ότι επηρεάζει ένα περίπου άτομο (1) ανά  100.000 κατοίκους  στις χώρες του δυτικού κόσμου. Η νόσος μεταξύ άλλων προκαλεί δυσφαγία σε στερεές και υγρές τροφές, με επακόλουθο τη μεγάλη απώλεια βάρους, γεγονός που στη συγκεκριμένη ασθενή μεταφράστηκε σε απώλεια περισσότερων από 15 κιλά.
Χαρακτηρίζεται από απουσία περισταλτικών κινήσεων στο τμήμα του οισοφάγου, που αποτελείται από λείες μυϊκές ίνες (τα κατώτερα 2/3 του σώματος) και από ατελή χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, μετά από κατάποση. Συναντάται εξίσου στα δύο φύλα και συχνότερα στους ενήλικες. Η αχαλασία οισοφάγου είναι αποτέλεσμα τόσο της απώλειας των γαγγλιονικώνκυττάρων του μυεντερικού πλέγματος, όσο και της βλάβης των μεταγαγγλιονικών νευρώνων που διευκολύνουν τη χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα.

Η αιτιολογία παραμένει άγνωστη. Έχουν ενοχοποιηθεί γενετικοί και ανοσολογικοί παράγοντες.

Εικ.1: Αχαλασία οισοφάγου. Αδυναμία χαλάρωσης κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα και προστενωτική διάταση οισιφάγου

Συμπτώματα της αχαλασίας οισοφάγου:

Τα κύρια συμπτώματα της νόσου είναι:

  • η δυσφαγία (82-100%),
  • η παλινδρόμηση (56-97%),
  • η απώλεια βάρους (30-91%),
  • το θωρακικό άλγος (17-95%) και
  • ο οπισθοστερνικός καύσος (27-42%).

Διάγνωση της αχαλασίας οισοφάγου:

Εικ. 2: Ακτινολογική απεικόνιση με σκιαφραφικό. «Μεγαοισοφάγος» και εικόνα «ράμφους πουλιού»

Η κλινική εικόνα θέτει την υπόνοια της νόσου. Με την ενδοσκόπηση και τον ακτινολογικό έλεγχο (οισοφαγογραφία, βιντεοακτινοσκόπηση με κατάποση) θα αποδειχθεί η πάθηση και θα οριστικοποιηθεί με τη μανομετρία (μέτρηση της πίεσης εντός του οισοφάγου).

Αντιμετώπιση – Θεραπεία της αχαλασίας οισοφάγου

Η αχαλασία του οισοφάγου μπορεί να αντιμετωπιστεί με τους πιο κάτω τρόπους:

  • Φαρμακευτική θεραπεία. Με ειδική φαρμακευτική αγωγή, που δυστυχώς συνοδεύεται με πτωχό αποτέλεσμα.
  • Ενδοσκοπική παρέμβαση. Μπορεί να γίνουν ενδοσκοπικά διαστολές του Κατώτερου Οισοφαγικού Σφιγκτήρα, με σκοπό να διευρύνουν τη διάμετρο του. Η διάρκεια ανακούφισης των συμπτωμάτων συνήθως είναι βραχεία. Τελευταία, χρησιμοποιείται η έγχυση βουτυνιλικής τοξίνης (Botox) με αποτέλεσμα την παράλυση του σφιγκτήρα και τη βελτίωση της κατάποσης. Και εδώ όμως η ανακούφιση είναι προσωρινή.
  • Χειρουργική επέμβαση. Αποτελεί την οριστική αντιμετώπιση της νόσου. Η επέμβαση ονομάζεται λαπαροσκοπική μυοτομή κατά Heller και σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύεται από λαπαροσκοπική θολοπλαστική κατά Dor ή Toupet. Θεωρείται η επέμβαση εκλογής για τη νόσο. Με ελάχιστες σε μέγεθος τομές των 5 ή 10 χιλιοστών, εισέρχονται στην κοιλιά το λαπαροσκόπιο και τα ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία. Στη συνέχεια γίνεται μια τομή μερικών εκατοστών στον μυϊκό χιτώνα του οισοφάγου. Γίνεται δηλαδή διάσπαση του, ώστε να χαλαρώσει. Συνήθως η επέμβαση συνοδεύεται από μια πλαστική του θόλου του στομάχου γύρω από τον κατώτερο οισοφάγο, έτσι που να αποφευχθεί η πιθανότητα παλινδρόμησης που ενδεχομένως να δημιουργηθεί μετεγχειρητικά.
Εικ. 3: Μυοτομή κατά Heller και πρόσθια υολοπλαστική κατά Dor

Η επέμβαση διαρκεί 1,0 – 1,5 ώρες. Την επόμενη ημέρα ο ασθενής λαμβάνει εξιτήριο και επανέρχεται συντομότατα στις καθημερινές του συνήθειες απαλλαγμένος από τα βασανιστικά συμπτώματα της νόσου του.+

Μάριος Παιδονόμου MD, MSc, PhD, FASMBS